16. Należności z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe aktywa
| Nota | 31 grudnia 2016 | 31 grudnia 2015 | |
|---|---|---|---|
| Długoterminowe aktywa finansowe: | 306.897 | 145.991 | |
| Należności z tytułu kaucji | 17.042 | 20.458 | |
| Należności z tytułu leasingu finansowego | 16.2 | 14.571 | 11.018 |
| Fundusz likwidacji zakładu górniczego (1) | 33.195 | 31.794 | |
| Środki pieniężne przeznaczone na prace związane z usunięciem platformy MOPU ze złoża YME |
- | 69.453 | |
| Depozyt zabezpieczający ICE Futures | 19.564 | 3.176 | |
| Depozyty zabezpieczające związane z działalnością koncesjonowaną | 20.663 | - | |
| Środki pieniężne stanowiące zabezpieczenie zobowiązań umownych dotyczących przyszłej likwidacji aktywów |
192.017 | - | |
| Udziały | 9.752 | 9.752 | |
| Pozostałe należności | 93 | 340 | |
| Krótkoterminowe aktywa finansowe: | 2.569.646 | 2.223.366 | |
| Należności z tytułu dostaw i usług | 2.251.727 | 1.550.900 | |
| - w tym od jednostek powiązanych | 31.1 | 16.149 | 12.219 |
| Należności z tytułu kaucji | 14.643 | 7.761 | |
| Lokaty | 189.196 | 85.519 | |
| Środki pieniężne przeznaczone na realizację Projektu EFRA | - | 438.329 | |
| Środki pieniężne przeznaczone na prace związane z usunięciem platformy MOPU ze złoża YME (2) |
75.284 | 39.087 | |
| Kaucja na zabezpieczenie realizacji kontraktu na usługi inżynieryjne, zakupowe i zarządcze związane z morskim centrum wydobywczym na złożu B-8 |
- | 10.620 | |
| Rozliczenia z tytułu wspólnych działań (złoża norweskie) (3) | 1.415 | 15.431 | |
| Depozyty zabezpieczające związane z korzystaniem z systemu dystrybucji i przesyłu paliwa gazowego |
14.386 | 13.952 | |
| Należności z tytułu rozliczenia swap towarowego | - | 49.208 | |
| Należności z kart płatniczych (stacje paliw) | 9.063 | 4.426 | |
| Pozostałe należności | 13.932 | 8.133 | |
| Aktywa finansowe | 2.876.543 | 2.369.357 | |
| Długoterminowe aktywa niefinansowe | 5.216 | 55.017 | |
| Koszty związane z uruchomieniem finansowania Projektu EFRA | - | 48.568 | |
| Pozostałe | 5.216 | 6.449 | |
| Krótkoterminowe aktywa niefinansowe: | 259.317 | 183.870 | |
| Należności z tytułu podatku od towarów i usług (VAT) | 110.247 | 95.753 | |
| Ubezpieczenia majątkowe i inne | 25.615 | 28.294 | |
| Akcyza od przesunięć międzymagazynowych | 34.734 | 31.015 | |
| Rozliczenia z tytułu wspólnych działań (złoża norweskie) (3) | 68.019 | - | |
| Zaliczki na dostawy i usługi | 8.498 | 13.607 | |
| Przedpłaty na usługi informatyczne | 5.404 | 7.141 | |
| Pozostałe | 6.800 | 8.060 | |
| Aktywa niefinansowe | 264.533 | 238.887 | |
| Razem | 3.141.076 | 2.608.244 | |
| w tym: | |||
| część długoterminowa | 312.113 | 201.008 | |
| część krótkoterminowa: | 2.828.963 | 2.407.236 | |
| - z tytułu dostaw i usług | 2.251.727 | 1.550.900 | |
| - pozostałe | 577.236 | 856.336 |
(1) Środki pieniężne gromadzone na koncie bankowym Funduszu likwidacji zakładu górniczego (tworzonego zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 roku - Prawo Geologiczne i Górnicze oraz Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 24 czerwca 2002 roku) w celu pokrycia przyszłych kosztów likwidacji kopalń ropy naftowej, patrz nota 30.1.
(2) Środki pieniężne ulokowane na wyodrębnionym rachunku escrow w wyniku zawarcia porozumienia między stronami zaangażowanymi w realizację projektu YME w Norwegii (porozumienie szerzej opisano w nocie 30.1).
(3) Należności spółki LOTOS Exploration and Production Norge AS (GK LOTOS Petrobaltic S.A., segment wydobywczy) z tytułu wzajemnych rozliczeń pomiędzy operatorem a uczestnikami konsorcjum na poszczególnych złożach norweskich.
Na dzień 31 grudnia 2016 roku oraz 31 grudnia 2015 roku na pozycję Lokaty składały się lokaty Jednostki Dominującej przeznaczone na planowany w 2017 roku remont postojowy rafinerii, lokaty na zabezpieczenie spłaty odsetek od kredytów zaciągniętych na finansowanie Programu 10+ oraz na refinansowanie i finansowanie zapasów.
Okres spłaty należności z tytułu dostaw i usług związany z normalnym tokiem sprzedaży wynosi 7 - 35 dni.
Na dzień 31 grudnia 2016 roku na należnościach ustanowiono cesję z tytułu zabezpieczenia zobowiązań Grupy w wysokości 23.250 tys. zł (31 grudnia 2015: 20.845 tys. zł).
Charakterystyka instrumentów finansowych została zaprezentowana w nocie 7.22. Cele oraz zasady zarządzania ryzykiem finansowym opisano w nocie 28.
Analiza wrażliwości aktywów finansowych na ryzyko rynkowe związane ze zmianami kursów walut została przedstawiona w nocie 28.3.1.
Analiza wrażliwości aktywów finansowych na ryzyko rynkowe związane ze zmianami stóp procentowych została przedstawiona w nocie 28.4.1.
Maksymalna ekspozycja na ryzyko kredytowe aktywów finansowych została przedstawiona w nocie 28.6.
16.1 Zmiana stanu odpisów aktualizujących wartość należności
| 2016 | 2015 | |
|---|---|---|
| Stan na początek okresu | 171.640 | 177.694 |
| Utworzenie | 4.036 | 8.599 |
| Wykorzystanie | (7.912) | (3.766) |
| Rozwiązanie | (2.494) | (10.920) |
| Pozostałe | 43 | 33 |
| Stan na koniec okresu | 165.313 | 171.640 |
Utworzenie i rozwiązanie odpisów aktualizujących wartość należności prezentowane jest w pozostałej działalności operacyjnej w zakresie należności głównych oraz w działalności finansowej w zakresie odsetek za nieterminową płatność. W sprawozdaniu z całkowitych dochodów odpisy z tytułu utraty wartości należności i ich odwrócenie prezentowane są przez Grupę jednostronnie (netto) w pozycjach: Pozostałe przychody/koszty (zgodnie z przyjętą polityką rachunkowości Grupa dokonuje kompensaty odpowiadających sobie tytułów pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych stosując regulacje MSR 1 „Prezentacja sprawozdań finansowych” pkt. 34 i pkt. 35).
Na pozycję Utworzenie składa się kwota 3.489 tys. zł dotycząca należności głównych (w 2015 roku: 8.094 tys. zł) oraz kwota 547 tys. zł dotycząca odsetek (w 2015 roku: 505 tys. zł).
Na pozycję Rozwiązanie składa się kwota 1.935 tys. zł dotycząca należności głównych (w roku 2015: 10.021 tys. zł) oraz kwota 559 tys. zł dotycząca odsetek (w 2015 roku: 899 tys. zł).
W roku 2016 utworzenie i rozwiązanie odpisu z tytułu utraty wartości należności głównych Grupa ujęła w pozostałych kosztach w kwocie 1.554 tys. zł na którą składały się kwoty: 3.489 tys. zł z tytułu utworzenia odpisu oraz 1.935 tys. zł z tytułu odwrócenia odpisu (patrz nota 9.4).
W roku 2015 utworzenie i rozwiązanie odpisu z tytułu utraty wartości należności głównych Grupa ujęła w pozostałych przychodach w kwocie 1.927 tys. zł, na którą składały się kwoty: 8.094 tys. zł z tytułu utworzenia odpisu oraz 10.021 tys. zł z tytułu odwrócenia odpisu (patrz nota 9.3).
| Analiza wiekowania należności przeterminowanych nieobjętych odpisem aktualizującym: |
31 grudnia 2016 | 31 grudnia 2015 |
|---|---|---|
| Do 1 miesiąca | 75.664 | 26.123 |
| Od 1 do 3 miesięcy | 1.249 | 707 |
| Od 3 do 6 miesięcy | 39 | 359 |
| Od 6 miesięcy do 1 roku | 37 | 1.262 |
| Powyżej 1 roku | 4.048 | 358 |
| Razem | 81.037 | 28.809 |
Należności przeterminowane nie zostały objęte odpisem aktualizującym ponieważ podlegają one zabezpieczeniu przed ryzykiem kredytowym w postaci hipoteki, zastawu, ubezpieczenia, gwarancji bankowej lub poręczenia.
Na dzień 31 grudnia 2016 roku i 31 grudnia 2015 roku udział należności z tytułu dostaw i usług pięciu największych odbiorców Grupy na koniec okresu sprawozdawczego wynosił 32% salda tych należności ogółem (indywidualnie od 2% do 11%). W ocenie Grupy, w odniesieniu do należności z tytułu dostaw i usług, z wyjątkiem należności od ww. odbiorców, nie występuje istotna koncentracja ryzyka kredytowego. Maksymalna ekspozycja Grupy na ryzyko kredytowe na dzień kończący okres sprawozdawczy jest najlepiej reprezentowana przez wartość księgową tych instrumentów.
16.2 Należności z tytułu leasingu finansowego
Grupa opracowała i wdrożyła System Partnerstwa Handlowego "Rodzina LOTOS", który określa sposób prowadzenia stacji paliw. Grupa zawarła umowy partnerstwa handlowego z podmiotami, nazywanymi Partnerami, prowadzącymi stacje paliw na własne ryzyko i rachunek. Należności z tytułu umów partnerskich dotyczą nakładów poniesionych na wizualizację na stacjach paliw, które zostały oddane do użytkowania na podstawie umów zawieranych na okres 5–10 lat.
| Minimalne opłaty leasingowe | Wartość bieżąca minimalnych opłat leasingowych | |||
|---|---|---|---|---|
| 31 grudnia 2016 | 31 grudnia 2015 | 31 grudnia 2016 | 31 grudnia 2015 | |
| Nie dłużej niż jeden rok | 7.166 | 5.608 | 7.108 | 5.568 |
| Od 1 roku do 5 lat | 14.671 | 10.940 | 14.551 | 10.862 |
| Powyżej 5 lat | 20 | 157 | 20 | 156 |
| Razem | 21.857 | 16.705 | 21.679 | 16.586 |
| Minus niezrealizowane przychody finansowe | (178) | (120) | - | - |
| Wartość bieżąca minimalnych opłat leasingowych | 21.679 | 16.585 | 21.679 | 16.586 |
| w tym: | ||||
| część długoterminowa | 14.571 | 11.018 | ||
| część krótkoterminowa | 7.108 | 5.568 | ||